บทนำ (Introduction)

โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) และโรคกระดูกบาง (Osteopenia) เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญทั่วโลก โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ เนื่องจากความผิดปกติของการสร้างและสลายกระดูก ส่งผลให้มวลกระดูก (bone mineral density: BMD) ลดลง และเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดกระดูกหักแม้จากแรงกระแทกเพียงเล็กน้อย (Compston et al., 2019) ข้อมูลจาก International Osteoporosis Foundation (IOF) ระบุว่าทั่วโลกมีผู้หญิงอายุมากกว่า 50 ปี ประสบภาวะกระดูกหักจากโรคกระดูกพรุนมากกว่า 1 ใน 3 และผู้ชายมากกว่า 1 ใน 5 (IOF, 2023)

ในประเทศไทย การเข้าสู่สังคมสูงวัย (aging society) ทำให้โรคนี้เป็นปัญหาที่ต้องให้ความสำคัญ การป้องกันและการรักษาไม่เพียงอาศัยการแพทย์แผนปัจจุบัน แต่ยังมีความเป็นไปได้ของการบูรณาการกับภูมิปัญญาไทย โดยเฉพาะการใช้สมุนไพรที่มีแคลเซียมและสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ ซึ่งอาจมีบทบาทในการชะลอการเสื่อมของกระดูก

พยาธิสรีรวิทยา (Pathophysiology)

กระดูกเป็นเนื้อเยื่อมีชีวิตที่มีการสร้างและสลาย (remodeling) อย่างต่อเนื่อง โดยมีเซลล์สำคัญคือ

• Osteoblasts (เซลล์สร้างกระดูก)
  
  

• Osteoclasts (เซลล์สลายกระดูก)
  
  

• Osteocytes (เซลล์ที่คงสภาพในกระดูกและควบคุม homeostasis)
  
  

ในภาวะปกติ กระบวนการนี้อยู่ในสมดุล แต่ในภาวะกระดูกพรุน ความสมดุลถูกทำลาย โดยมี การสลายกระดูกมากกว่าการสร้างกระดูก ส่งผลให้ความหนาแน่นของกระดูกลดลง

ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้อง

• Estrogen: ลดลงในสตรีหลังหมดประจำเดือน → กระตุ้น osteoclast activity
  
  

• Parathyroid hormone (PTH): ควบคุมสมดุลแคลเซียมและฟอสเฟต
  
  

• Calcitonin: ต้านการสลายกระดูก
  
  

• Vitamin D: เพิ่มการดูดซึมแคลเซียม
  
  

การวินิจฉัย (Diagnosis)

มาตรฐานการวินิจฉัยคือ Dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA scan)

• Osteoporosis: T-score ≤ -2.5
  
  

• Osteopenia: T-score -1.0 ถึง -2.5
  
  

นอกจากนี้ยังมีการตรวจ biomarkers of bone turnover เช่น serum CTX, osteocalcin และการประเมินปัจจัยเสี่ยงทางคลินิก (Kanis et al., 2020)

การรักษาตามการแพทย์ปัจจุบัน (Conventional Management)

1. Pharmacological therapy
   
   

   • Bisphosphonates (alendronate, risedronate)
     
     

   • Denosumab (RANKL inhibitor)
     
     

   • Teriparatide (PTH analog)
     
     

   • Selective estrogen receptor modulators (SERMs)
     
     

2. Non-pharmacological therapy
   
   

   • การออกกำลังกายแบบลงน้ำหนัก (weight-bearing exercise)
     
     

   • การเสริมแคลเซียมและวิตามินดี
     
     

   • การป้องกันการหกล้ม
     
     

สมุนไพรไทยที่มีบทบาทต่อสุขภาพกระดูก (Thai Medicinal Plants and Bone Health)

1. ใบยอ (Morinda citrifolia)

• ปริมาณแคลเซียมสูงถึง 469–841 mg/100 g
  
  

• สรรพคุณ: บำรุงธาตุ ลดความร้อน แก้ปวดข้อ
  
  

• สารออกฤทธิ์: flavonoids, iridoids → ต้านอนุมูลอิสระและลดการอักเสบ
  
  

2. ใบช้าพลู (Piper sarmentosum)

• แคลเซียม 601 mg/100 g
  
  

• สรรพคุณ: บำรุงธาตุ ขับลม
  
  

• มี quercetin และ phenolic compounds ที่เสริมสุขภาพกระดูก แต่มี oxalate สูง ควรบริโภคอย่างระมัดระวัง
  
  

3. มะขามอ่อน (Tamarindus indica)

• แคลเซียม 429 mg/100 g
  
  

• สรรพคุณ: บำรุงกระดูก แก้ไอ ขับเสมหะ
  
  

• มี polyphenols ที่ช่วยชะลอการเสื่อมของเซลล์
  
  

4. ยอดแค (Sesbania grandiflora)

• แคลเซียม 395 mg/100 g
  
  

• สรรพคุณ: แก้ไข้หัวลม ลดอักเสบ
  
  

• อุดมไปด้วยวิตามินเอและซี
  
  

5. ผักกะเฉด (Neptunia oleracea)

• แคลเซียม 387 mg/100 g
  
  

• สรรพคุณ: บำรุงกระดูก ถอนพิษไข้
  
  

• มี isoflavones ที่อาจออกฤทธิ์คล้าย phytoestrogen
  
  

การบูรณาการ (Integration of Thai Traditional and Modern Medicine)

แนวคิด Integrative Medicine มุ่งเน้นการใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ (evidence-based practice) โดยการใช้สมุนไพรไทยร่วมกับการรักษาแผนปัจจุบันอาจมีบทบาทในการ:

• เสริมแคลเซียมจากธรรมชาติ
  
  

• เพิ่มสารต้านอนุมูลอิสระ ลดการอักเสบ
  
  

• ปรับสมดุลสุขภาพองค์รวมในผู้สูงอายุ
  
  

อย่างไรก็ตาม การศึกษาทางคลินิกในระดับ large-scale RCTs (randomized controlled trials) ยังมีจำกัด จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม

สรุป (Conclusion)

โรคกระดูกพรุนและกระดูกบางเป็นภาวะที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญ การบูรณาการสมุนไพรไทยที่อุดมด้วยแคลเซียมและสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ อาจเป็นแนวทางเสริมที่มีคุณค่าในระบบการแพทย์เชิงป้องกันและการดูแลแบบองค์รวม แต่ควรใช้ร่วมกับการรักษาตามมาตรฐานทางการแพทย์ พร้อมการวิจัยทางวิทยาศาสตร์เพิ่มเติมเพื่อยืนยันประสิทธิผลและความปลอดภัย

English Version

Introduction

Osteoporosis and osteopenia are major global public health concerns, particularly among the elderly population. These disorders are characterized by low bone mineral density (BMD) and impaired bone microarchitecture, leading to increased susceptibility to fragility fractures (Compston et al., 2019). According to the International Osteoporosis Foundation (IOF, 2023), approximately one in three women and one in five men over the age of 50 will experience an osteoporotic fracture during their lifetime.

In Thailand, the transition into an aging society highlights the need for preventive and integrative strategies. Beyond pharmacological interventions, Thai medicinal plants rich in calcium and bioactive compounds may contribute to bone health and serve as complementary therapeutic options.

Pathophysiology

Bone is a dynamic tissue undergoing constant remodeling, regulated by the balance between osteoblasts (bone formation) and osteoclasts (bone resorption). Osteoporosis arises when bone resorption exceeds bone formation, resulting in reduced bone mass and increased fragility.

Key hormonal regulators include:

• Estrogen: inhibits osteoclast activity; deficiency after menopause accelerates bone loss
  
  

• Parathyroid hormone (PTH): regulates calcium and phosphate homeostasis
  
  

• Calcitonin: reduces bone resorption
  
  

• Vitamin D: enhances calcium absorption and bone mineralization
  
  

Diagnosis

The gold standard diagnostic tool is dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA scan):

• Osteoporosis: T-score ≤ -2.5
  
  

• Osteopenia: T-score between -1.0 and -2.5
  
  

Biochemical markers of bone turnover (e.g., serum CTX, osteocalcin) and clinical risk assessment (FRAX score) provide additional diagnostic value (Kanis et al., 2020).

Conventional Management

1. Pharmacological therapy
   
   

   • Bisphosphonates (e.g., alendronate, risedronate)
     
     

   • Denosumab (RANKL inhibitor)
     
     

   • Teriparatide (PTH analog)
     
     

   • Selective estrogen receptor modulators (SERMs)
     
     

2. Non-pharmacological therapy
   
   

   • Weight-bearing and resistance exercise
     
     

   • Calcium and vitamin D supplementation
     
     

   • Fall prevention strategies
     
     

Role of Thai Medicinal Plants in Bone Health

1. Morinda citrifolia (Noni leaves)

• Calcium content: 469–841 mg/100 g
  
  

• Bioactive compounds: flavonoids, iridoids
  
  

• Effects: antioxidant, anti-inflammatory, potential bone-strengthening
  
  

2. Piper sarmentosum (Wild betel leaves)

• Calcium content: 601 mg/100 g
  
  

• Contains quercetin and phenolic compounds
  
  

• Potential phytoestrogenic effects; caution due to high oxalate levels
  
  

3. Tamarindus indica (Young tamarind)

• Calcium content: 429 mg/100 g
  
  

• Polyphenols with antioxidant effects
  
  

• Used traditionally for cough, bone nourishment, and digestive health
  
  

4. Sesbania grandiflora (Agathi shoots)

• Calcium content: 395 mg/100 g
  
  

• Rich in vitamin A and C
  
  

• Anti-inflammatory and febrifuge properties
  
  

5. Neptunia oleracea (Water mimosa)

• Calcium content: 387 mg/100 g
  
  

• Contains isoflavones with potential estrogen-like activity
  
  

• Traditionally used to detoxify and reduce fever
  
  

Integrative Approach

Integrating Thai medicinal plants into osteoporosis prevention and management aligns with the principles of evidence-based integrative medicine. These plants may provide:

• Natural sources of calcium
  
  

• Antioxidant and anti-inflammatory support
  
  

• Holistic health benefits for the elderly
  
  

However, current evidence from randomized controlled trials (RCTs) remains limited, underscoring the need for further clinical research to validate efficacy and safety.

Conclusion

Osteoporosis and osteopenia significantly compromise the quality of life in the aging population. While pharmacological and lifestyle-based strategies remain the cornerstone of management, Thai medicinal plants enriched with calcium and bioactive compounds may serve as promising complementary interventions. Future studies are warranted to establish clinical effectiveness and ensure patient safety in integrative bone health strategies.

📚 References (Harvard Style)

• Compston, J., Cooper, A., Cooper, C., Gittoes, N., Gregson, C., Harvey, N., McCloskey, E., & Sahota, O. (2019). UK clinical guideline for the prevention and treatment of osteoporosis. Archives of Osteoporosis, 14(1), 43.
  
  

• International Osteoporosis Foundation (IOF). (2023). Facts and statistics. Available at: https://www.osteoporosis.foundation/facts-statistics [Accessed 13 Sept 2025].
  
  

• Kanis, J.A., Harvey, N.C., McCloskey, E., Bruyère, O., Veronese, N., Lorentzon, M., Cooper, C., & Reginster, J.Y. (2020). Algorithm for the management of patients at low, high and very high risk of osteoporotic fractures. Osteoporosis International, 31(1), 1–12.
  
  

• TTMed PSU. (2024). สมุนไพรไทยกับโรคกระดูกพรุน. Faculty of Traditional Thai Medicine, Prince of Songkla University. Available at: https://www.ttmed.psu.ac.th/th/blog/118 [Accessed 13 Sept 2025].